SYMPOZJUM VI
mgr Maria Broda, mgr Anna Filip, dr Arkadiusz Białek, dr hab. Marta Białecka-Pikul
Uniwersytet Jagielloński
Kompetencja komunikacyjna a wskaźniki wczesnego poznania społecznego
W badaniach nad rozwojem teorii umysłu w średnim dzieciństwie potwierdzono, że język i kompetencja komunikacyjna stanowią ważne czynniki rozwoju poznania społecznego. Jednym z celów projektu Narodziny i rozwój zdolności do mentalizacji jest weryfikacja roli kompetencji komunikacyjnej w rozwoju niejawnej teorii umysłu w wieku poniemowlęcym. W badaniach podłużnych wzięło udział ponad 300 dzieci, u których w wieku 18, 24 i 30 miesięcy przeprowadzono pomiar zdolności do rozumienia i posługiwania się gestami wskazującymi, przyjmowania perspektywy wizualnej i rozumienia pragnień. Rodzice wypełnili Kwestionariusz Kompetencji Pragmatycznej (Language Use Inventory, O’Neill, 2009), gdy dzieci były w wieku 20 i 32 miesięcy. Celem prowadzonych obecnie analiz jest weryfikacja: (1) zgodności między zachowaniami komunikacyjnymi dziecka a raportami rodziców ich dotyczącymi, (2) roli kompetencji komunikacyjnej dzieci w predykcji ich rozwoju wczesnych zdolności z obszaru poznania społecznego.
Communicative competence and indicators of early social cognition
Research into theory of mind development during middle childhood prove that language and communicative competence play an important role in the development of social cognition. One of the goals of our project – The birth and development of the mentalizing ability - is to verify the significance of the communicative competence for developing an implicit theory of mind in early childhood. Over 300 children participated in our longitudinal study. At 18, 24 and 30 months of age their abilities to: understand and use pointing, adopt visual perspective and understand preferences were tested. Parents completed the Language Use Inventory (O’Neill, 2009) when the children were 20 and 32 months old. The ongoing analyses aim at verifying: 1) the degree of compatibility between the child’s communicative behaviors and parents’ reports regarding those behaviors, 2) the role of the communicative competence in predicting the child’s early social-cognitive skills.
mgr Anna Filip, dr hab. Marta Białecka-Pikul
Uniwersytet Jagielloński
Rozumienie autoprezentacji przez dzieci. Rola teorii umysłu i trafności wiedzy matek o myśleniu ich dzieci
Zaprezentowane zostaną badania dotyczące związków trafności wiedzy matek o dziecięcym myśleniu z tzw. dojrzałą teorią umysłu u dzieci oraz rozumieniem przez dzieci zachowań autoprezentacyjnych. Wykorzystanie nowych technik umożliwiło zebranie materiału badawczego od 43 par – dzieci w wieku od 5 do 8 lat i ich matek. Na jego podstawie oszacowano poziom: dziecięcej teorii umysłu, rozumienia i interpretowania przez dzieci autopromocji i ingracjacji oraz poziom trafności wiedzy matek o stanach umysłowych ich dzieci. Wykorzystując model mediacyjny ustalono, że trafność matczynej wiedzy o myślach dzieci, za pośrednictwem dziecięcej teorii umysłu, wiąże się z poziomem rozumienia i interpretowania przez dzieci zachowań autoprezentacyjnych w okresie późnego dzieciństwa. Matki adekwatnie rozpoznające stany umysłowe dziecka wspomagają rozwój jego społecznych kompetencji i wiedzy, wyrażających się m.in. w rozumieniu różnych rodzajów strategii autoprezentacji.
Understanding of self-presentation by children. The role of theory of mind and accuracy of mothers’ knowledge about their children’s thinking
Our presentation focuses on a research exploring the relationship between the accuracy of mothers’ knowledge about their children’s states of mind and two other variables: the children’s advanced theory of mind and their understanding of self-presentation. Applying some new techniques we collected data from 43 children between ages 5 and 8, and their mothers. We examined: the children’s theory of mind, their understanding of ingratiation and self-promotion and, also, we estimated the accuracy of their mothers’ knowledge about the child’s states of mind. Testing a mediation model we discovered that the relationship between the accuracy of mothers’ knowledge about the children’s thinking and the children’s understanding of self-presentational strategies is mediated by the level of the children’s theory of mind. Mothers who accurately identify their children’s thoughts help them develop social skills and knowledge necessary to understand various self-presentational tactics.
dr Małgorzata Stępień-Nycz, dr hab. Marta Białecka-Pikul, dr Arkadiusz Białek
Uniwersytet Jagielloński
Rola wczesnej komunikacji społecznej w rozwoju poznania społecznego
Około 12 miesiąca życia pojawia się zdolność do uczestniczenia w epizodach wspólnego zaangażowania i koordynowania wspólnej uwagi, m.in. za pomocą takich środków, jak podążanie za spojrzeniem i wskazaniem osoby dorosłej czy posługiwanie się gestami wskazującymi. Celem prezentowanych badań było określenie związku między tymi wczesnymi kompetencjami w zakresie komunikacji a późniejszym rozwojem poznania społecznego. W pierwszym etapie projektu Narodziny i rozwój zdolności do mentalizacji zbadano 354 dzieci w wieku 12 miesięcy, wykorzystując Skalą Wczesnej Komunikacji Społecznej. Następnie w wieku 18 i 24 miesięcy dzieci wykonywały próby mierzące różne kompetencje z zakresu poznania społecznego (m.in. rozumienie intencji i pragnień, rozpoznawanie ekspresji emocji, przyjmowanie perspektywy wizualnej). Stwierdzono, że poziom umiejętności podążania za uwagą dorosłego oraz kierowania jego uwagą za pomocą gestów wskazujących w wieku 12 miesięcy istotnie różnicuje kompetencje społeczno-poznawcze dzieci mierzone 6 i 12 miesięcy później.
The role of early social communication in the development of social cognition
The ability to engage in the joint involvement episodes and to coordinate joint attention through gaze following, following of pointing or using pointing gestures emerges around the 12th month of life. The aim of the presented research was to establish a relation between these early communicational skills and later development of social cognition. In the first phase of the project The birth and development of the mentalizing ability 354 12-months old children were assessed using The Early Social Communication Scales. When children were 18 and 24 months old several socio-cognitive competencies were assessed (i.e. understanding of intentions and desires, emotion recognition, visual perspective taking). The results suggest that the level of the ability to follow adult’s attention and to use pointing gestures to direct attention of adult at 12 months significantly differentiate socio-cognitive competencies assessed 6 and 12 months later.
mgr Natalia Banasik, Maria Zajączkowska
Uniwersytet Warszawski
Rozumienie ironii werbalnej a teoria umysłu u dzieci w wieku przedszkolnym
Zarówno teoria umysłu jak i umiejętność rozumienia języka niedosłownego wymagają wnioskowania opartego na dostrzeżeniu rozbieżności pomiędzy dostarczoną informacją o świecie a rzeczywistym stanem rzeczy. Zaprezentowane badanie ma na celu odpowiedź na pytania o trajektorie rozwojowe teorii umysłu oraz rozumienia ironii werbalnej, jak również zaobserwowanie, czy zachodzi związek między wynikami uzyskanymi w zadaniach badających teorię umysłu i w zadaniu rozumienia ironii. Przebadano 90 dzieci w trzech grupach wiekowych (dzieci cztero-, pięcio- i sześcioletnie) Testem Refleksji nad Myśleniem (Białecka-Pikul 2010) oraz Zadaniem Rozumienia Ironii (Banasik i Bokus 2011). Omówione zostaną wyniki z uwzględnieniem roli intonacji w wypowiedziach ironicznych oraz różnych interpretacji odpowiedzi dzieci na pytanie o powód użycia języka niedosłownego.
Comprehension of verbal irony and the theory of mind in preschool children
Both theory of mind and the ability to comprehend nonliteral language require a process of reasoning based on understanding the discrepancy between information about a certain element of the world provided by salient evidence and the actual state of the world. The presented study aims to answer questions about the developmental trajectories of both theory of mind and irony comprehension and also to observe whether there is a relation between the results of irony comprehension tasks and theory of mind tasks. In the sample, 90 children in three age groups (four-year-olds, five-your-olds and six-year-olds) were tested with the Reflection on Thinking Test (Białecka-Pikul 2010) and the Irony Comprehension Task (Banasik and Bokus 2011). The results will be discussed considering the role of intonation in ironic utterances and various interpretations of how children justify the use of non-literal language.
mgr Anna Nowotnik
Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu
Funkcje wykonawcze i postawy rodzicielskie matek a gorące i zimne funkcje wykonawcze u ich dzieci w wieku przedszkolnym
Celem proponowanego wystąpienia jest zaprezentowanie wyników badań własnych, które podejmują problematykę społecznych uwarunkowań różnic indywidualnych w zakresie funkcji wykonawczych (FW) u dzieci w wieku przedszkolnym. Głównym przedmiotem badania było sprawdzenie, czy istnieje związek pomiędzy poziomem tzw. „gorących” i „zimnych” FW matek oraz matczynymi postawami rodzicielskimi a poziomem „gorących” i „zimnych” FW u ich dzieci (n = 50 par matka-dziecko). Dotychczas nie przeprowadzono badań, które dotyczyłyby związków charakterystyk rodzicielskich z rozwojem zarówno „gorącego”, jak i „zimnego” komponentu FW u dzieci. Uzyskane rezultaty pozwalają stwierdzić istnienie pozytywnych, umiarkowanych związków pomiędzy gorącymi i zimnymi FW u matek a FW u ich dzieci. Zaobserwowano również istotne związki pomiędzy postawami rodzicielskimi matek a poziomem FW u dzieci. Pozytywne postawy rodzicielskie wiążą się z wyższym poziomem FW u dzieci, natomiast postawy negatywne pociągają za sobą niższy poziom funkcjonowania wykonawczego u dzieci. Uzyskane wyniki mogą okazać się przydatne z punktu widzenia diagnozy i identyfikowania dzieci z grup ryzyka zaburzeń funkcjonowania poznawczego, przez co stanowić mogą podstawę do konstruowania programów wczesnej interwencji i działań prewencyjnych w obszarze oddziaływań wychowawczych i terapeutycznych dotyczących relacji dziecko-rodzic.
Maternal executive functions and parenting attitudes in relation to hot and cool executive functions in their preschoolers
It is aimed to present the results of own research which takes the issue of social determinants of individual differences in executive functions (EF) in children of preschool age. The main object of the study was to examine whether there is a relationship between: maternal executive functions and parenting attitudes and the level of so-called ‘hot’ and ‘cold’ EF in their children (n = 50 dyads). There has not been any comprehensive research so far which would address the issue of hot and cool EF in children in reference to maternal parenting attitudes. The obtained results allow to conclude that there is the relationship between: (a) maternal EF and child’s EF and (b) parental attitudes of mothers and the level of hot and cool EF in children. Positive parental attitudes are associated with higher levels of EF in children, while negative attitudes entail lower levels of executive functioning in the offspring. The results may be useful in terms of diagnosis and identification of at risk children, so they could provide theoretical base for constructing prevention and early intervention programs in the field of educational and therapeutic activities aimed at the parent-child relationships
Martyna Jackiewicz, dr hab. Marta Białecka-Pikul
Uniwersytet Jagielloński
Dziecko-obserwator. Rola teorii umysłu i temperamentu w nawiązywaniu interakcji społecznych
Choć teoria umysłu powszechnie uważana jest za ważny czynnik w rozwoju interakcji społecznych dzieci, w badaniach Moore’a i współpracowników (2011) stwierdzono, że w sytuacji zabawy z nieznanym rówieśnikiem dzieci o wyższym poziomie teorii umysłu prezentują częściej zachowania zdystansowane, obserwujące i nie podejmują interakcji (onlooker behavior). Zachowania tego rodzaju mogą być jednak skutkiem takich cech temperamentu dziecka, jak nieśmiałość i wycofanie (Wellman i in., 2011). Celem przeprowadzonych badań było zweryfikowanie tej hipotezy. Zbadano 51, nieznających się nawzajem dzieci w wieku 7 lat (M=7;2; SD=4,4 msc). Dzieci w 3-5 osobowych grupach wspólnie układały puzzle, ich zachowania nagrano na video, a następnie zakodowano (kategorie analizy za: Moore i in., 2011). Zastosowano trzy testy teorii umysłu: Test Refleksji nad Myśleniem, Obrazkowy Test Teorii Umysłu M. Brüne i Test Gaf. Rodzice wypełnili Kwestionariusz Zachowań Dziecka M. Rothbart. Wyniki są obecnie analizowane.
Child as an observer. The role of theory of mind and temperament in establishing social interactions
Although theory of mind is considered as an important factor in the development of children’s social interactions, the study of Moore and colleagues (2011) found that in play situation with an unfamiliar peer children with higher levels of theory of mind present more frequently distanced, observing behavior and do not undertake interactions. This kind of behavior may, however, be the result of temperament traits such as shyness and withdrawal (Wellman et al., 2011). The aim of the study was to test this hypothesis. 51 7-year-olds (M=7;2; SD=4,4 mos.), unfamiliar with each other were examined. Children in the 3-5 person groups play with the puzzle together. Their behavior was recorded on video and coded (categories of analysis taken from: Moore et al., 2011). Three test of theory of mind were used: Reflection on Thinking Test, Theory of Mind Picture Stories Task and Faux Pas Test. Parents completed The Children’s Behavior Questionnaire. The results are being analyzed.
dr hab. Adam Putko, mgr Agata Złotogórska
Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu
Rola zasobów poznawczych w przyjmowaniu wzrokowej perspektywy 2-poziomu u osób dorosłych
Zdolność do przyjmowania wzrokowej perspektywy 2-poziomu wiąże się z rozumieniem, że ten sam obiekt może być odmiennie widziany przez dwie osoby, które zajmują różne punkty widzenia. Dotychczasowe badania sugerują, że przyjmowanie wzrokowej perspektywy 2-poziomu, w odróżnieniu od perspektywy 1-poziomu, nie przebiega automatycznie i bezwysiłkowo, lecz jest procesem poznawczo wymagającym (np. Surtees i in., 2012). W wystąpieniu przedstawione zostaną wyniki badania, którego celem było sprawdzenie, w jakim stopniu sprawność przyjmowania wzrokowej perspektywy 1- i 2-poziomu jest powiązana z takimi aspektami zasobów poznawczych, jak: pamięć robocza, kontrola hamowania oraz elastyczność poznawcza. W badaniu wykorzystano komputerowe zadanie do oceny zdolności do przyjmowania wzrokowej perspektywy 1- i 2-poziomu, test WCST oraz test Łączenia Punktów (TMT). W dyskusji zostaną wskazane implikacje uzyskanych wyników dla modelu dwóch systemów ‘czytania umysłu’ Apperly’ego i Butterfilla (2009).
The role of cognitive resources in Level-2 visual perspective-taking in adults
Level-2 perspective-taking involves understanding that the same object can be seen differently by two people who perceive a world from different points of view. Previous studies suggest that Level-2 perspective-taking, in contrast to Level-1, is not an automatic and effortless process but a cognitively demanding one (e.g. Surtees et al., 2012). We will present the results of a study whose main objective was to examine the extent to which the efficiency of Level-1/Level-2 visual perspective-taking is associated with such aspects of executive resources as working memory, inhibitory control and cognitive flexibility. The study used a computer task to assess both kinds of visual perspective-taking, Wisconsin Card Sorting Test, and Trail Making Test. The implications of the results for ‘two-systems’ account of mindreading (Apperly & Butterfill, 2009) will be discussed.
dr hab. Adam Putko, mgr Marta Andrzejewska
Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu
Polska adaptacja Testu Poznania Społecznego MASC: wstępne własności psychometryczne i dane walidacyjne
Test Poznania Społecznego MASC (The Movie for the Assessment of Social Cognition, Dziobek i in., 2006) służy do oceny zdolności do przypisywania poznawczych i afektywnych stanów umysłowych u osób dorosłych. Wykorzystywany jest najczęściej w badaniach klinicznych dotyczących subtelnych zaburzeń mentalizacji poznawczej lub afektywnej. Badanie za pomocą tego testu polega na prezentacji materiału filmowego, przedstawiającego scenki z życia kilku osób. W trakcie przerw w jego prezentacji zadawane są pytania dotyczące tego, co czują i myślą osoby przedstawione na filmie. Udzielone odpowiedzi pozwalają na ocenę poznawczego i afektywnego aspektu mentalizacji również pod kątem tego, czy występuje obniżona czy nadmierna tendencja do mentalizacji. W wystąpieniu przedstawione zostaną wstępne dane dotyczące rzetelności oraz trafności teoretycznej i diagnostycznej polskiej adaptacji tego narzędzia.
A Polish adaptation of the Movie for the Assessment of Social Cognition: preliminary psychometric properties and validation
The Movie for the Assessment of Social Cognition (MASC, Dziobek i in., 2006) is a sensitive video-based test for the evaluation of the ability to attribute cognitive and affective mental states in adults. The MASC is used most frequently in clinical studies for the assessment of subtle cognitive and affective mentalizing difficulties. This tool involves watching a short film presenting scenes from the life of several persons and answering questions referring to video characters’ mental states. All responses allow for the assessment of the cognitive and affective aspects of mentalization also in terms of decreased or enhanced mentalizing capacity (undermentalizing or overmentalizing). We will present the preliminary data on the reliability as well as theoretical and diagnostic validity of the Polish adaptation of this tool.