SYMPOZJUM V
prof. dr hab. Maria Kielar-Turska, mgr Karolina Byczewska-Konieczny
Akademia Ignatianum, Kraków Uniwersytet Jagielloński, Instytut Psychologii
Związki rozumowania przez analogię z innymi aspektami funkcjonowania poznawczego osób w wieku senioralnym
Rozumowanie przez analogię polega na odkryciu związku znaczeniowego w jednym obszarze i przeniesieniu go na inny obszar. Proces taki wymaga z jednej strony integracji informacji, a z drugiej wyhamowania informacji niepotrzebnych. Jak wynika z dotychczasowych badań (np. Salthouse 1992), umiejętność ta ulega wraz z wiekiem pogorszeniu. Istnieją dwa podejścia wyjaśniające obserwowane zmiany w tym obszarze. W pierwszym kluczową rolę przypisuje się pamięci roboczej, która obniża się pod wpływem starzenia się (Miller, 1956). Drugie natomiast akcentuje rolę zachodzących wraz z wiekiem zmian w zakresie hamowania (Hasher, Zacks, 1988). W referacie zaprezentowane zostaną wyniki badań przeprowadzonych na grupie 50 osób w wieku 70-85 lat. W badaniach zastosowano zestaw prób do badania: rozumowania przez analogię, pamięci roboczej, hamowania, elastyczności poznawczej i planowania. Dodatkowo badano inteligencję niewerbalną oraz rozumienie tekstu czytanego. Analizie poddano zależność rozumowania przez analogię od poszczególnych komponentów funkcji zarządzających przy uwzględnieniu poziomu inteligencji badanych osób.
The relation between reasoning by analogies and different aspects of cognitive functions at an old age
Reasoning by analogies is based on the discovery of semantic relation in one area and transferring it into another area. Such process needs on the one hand the integration of information and on the other – inhibition of irrelevant information. As researches show (i.e. Salthouse 1992), such ability decreases with age. There are two approaches explaining this changes. In the first one the crucial role is played by working memory, which is also decreasing with age (Miller, 1956). In the second one the role of age-related changes in inhibitory control is emphasized (Hasher, Zacks, 1988). In the speech there will be presented results of the study on the group of 50 at age 70-85. In this study reasoning by analogies, working memory, inhibitory control, cognitive flexibility and planning were measured. The relation between reasoning by analogies and different aspects of executive functions were analyzed taking into account the role of non-verbal intelligence and understanding of written text.
mgr Justyna Kotowicz
Uniwersytet Jagielloński, Instytut Pedagogiki
Test Rozumienia Gramatyki Języka Migowego: wyniki adaptacji testu Brytyjskiego Języka Migowego (British Sign Language, BSL)
Podobnie jak pomiar opanowania języka fonicznego, do określenia poziomu rozwoju języka migowego używane są specjalnie opracowane narzędzia. Aktualnie w Polsce nie ma narzędzi sprawdzających poziom rozwoju Polskiego Języka Migowego (PJM) głuchych dzieci; z tego między innymi powodu rozpoczęto adaptację Testu Rozumienia Gramatyki (Receptive Skills Test) z Brytyjskiego Języka Migowego (BSL) na Polski Język Migowy (PJM). Test Rozumienia Gramatyki BSL jest przeznaczony dla dzieci w wieku 3-11 lat i zawiera normy dla tej grupy wieku dzieci; rzetelność testu jest na poziomie 0,87 (metoda test- retest) i 0,9 (metoda połówkowa); trafność zewnętrzna testu została określona za pomocą istotnej korelacji z subtestem Mosaic z Snijders- Oomen Non-Verbal Intelligence Test. W referacie zostaną przedstawione prace przygotowujące adaptacje omawianego narzędzia (przekład testu i dostosowanie do reguł PJM) i efekty adaptacji (zadania przygotowane w formie komputerowej). Efektem podjętych prac jest test PJM przygotowany zgodnie z wymaganiami autorów testu BSL i warunkami adaptacji kulturowej.
Sign Language Reception Skills Test: result’s of British Sign Language (BSL) adaptation
Similar to spoken language measurement, specially prepared assessment is needed to evaluate sign language skills. Actually there is a lack of tests that monitor the acquisition of Polish Sign Language (Polski Język Migowy, PJM) development; for that reason the adaptation of Receptive Skills Test(RST) from British Sign Language (BSL)to Polish Sign Language (PJM) has been started. RST BSL is suitable for use with children from 3 to 11 years of age; the test contains the norms for children from this age groups; the reliability of the test is 0,87 (test- retest) and 0,9 (split half method); validity was measured by statistically significant correlation with Mosaic Snijders- Oomen Non-Verbal Intelligence Test. We will present the preparation work of test’s adaptation (translation and compatibility with PJM) and the effects of adaptation (items prepared in the computer version). The effect of the taken up work is RST of PJM prepared according to author’s recruitments and cultural adaptation needs.
dr Maria Ligęza
Uniwersytet Papieski Jana Pawła II, Kraków
Subiektywny świat przedszkolaka na podstawie jego własnych opowiadań
W opowiadaniach tworzonych pod koniec wieku przedszkolnego ujawniają się efekty dziecięcych interpretacji zdarzeń świata realnego i fikcyjnego ( baśnie, bajki, filmy, gry komputerowe). Dziecko próbuje scalać swoje doświadczenia w schemacie opowiadania zawierającego zarówno pejzaż akcji (zdarzenia), jak i pejzaż świadomości (wewnętrzny świat bohaterów) (Bruner 1986). Głównym celem prezentacji jest opis dziecięcego subiektywnego obrazu rzeczywistości, jaki ujawniają opowiadania. W badaniach wzięło udział 40 dzieci w wieku 6 – 7 lat. Zastosowano metodę nagrywania a następnie spisywania opowiadań prowokowanych instrukcją: „opowiedz mi bajkę, jaką sam wymyślisz, jakiej żadne dziecko jeszcze nie zna. W analizie uwzględniono takie parametry jak: tematyka opowiadań, długość wypowiedzi narracyjnej, stopień złożoności struktury opowiadania, poziom fikcyjności treści. Wyniki analiz pozwalają przedstawić przedszkolaka właściwości myślenia narracyjnego aktywizowanego przy wytwarzaniu subiektywnego obrazu świata przedstawianego w opowiadaniach, a także ukazać specyfikę jego narracyjnych wypowiedzi. Oparcie dla podjętych analiz stanowią modele teoretyczne (pejzaż akcji i pejzaż świadomości – Bruner 1986) oraz modele empiryczne (Bokus 2000, Ligęza 1996, 1997,2001).
Subjective world of preschooler on the basis of its own stories
In the stories created at the end of pre-school age children reveal the effects of their interpretation of the events from the real and imaginary world (fairy tales, cartoons, movies, computer games). A child tries to merge its experience in the scheme of a story containing both landscape of action (events), as well as landscape of consciousness (characters's inner world) (Bruner, 1986). The main purpose of this presentation is to describe the children's subjective perception of reality, which is revealed in the stories. The study involved 40 children aged 6 - 7 years. There was used a method of recording and then writing down the stories. Each child was given the following instruction: "Tell me a story that you can figure out, a story no other child hasn't known yet”. The analysis took into account parameters such as: the subjects of stories, the narrative expression length, the degree of complexity of the story, the level of the fictional content. The results of the analysis allow to introduce the properties of preschoolers' narrative thinking activated by the production of a subjective image of the world presented in the stories. The results also enables to show the specificity of children's narrative expressions. The support and basis for the analysis are theoretical models (landscape of action and landscape of consciousness - Bruner, 1986) and empirical models ( Bokus 2000; Ligęza 1996, 1997, 2001 ).
mgr Katarzyna Stawiarska, prof. dr hab. Maria Kielar-Turska
Uniwersytet Jagielloński, Instytut Psychologii Akademia Ignatianum, Kraków
Reprezentacja poznawcza narracji i produkcja narracyjna w okresie średniego dzieciństwa
Rozważany problem dotyczy relacji łączącej poznawczą reprezentację narracji oraz kompetencję narracyjną u dzieci w wieku średniego dzieciństwa. Celem empirycznych badań było prześledzenie zmian zachodzących w rozwoju reprezentacji poznawczej narracji, zmian zakresu wiedzy o narracji oraz powiązanych z nimi zmian zachodzących w kompetencji narracyjnej dzieci. Analizowano zarówno ukrytą, jak i jawna wiedzę o narracji, odwołując się do Anette Karmiloff-Smith koncepcji reprezentacji poznawczej. W badaniu uczestniczyło 60 dzieci uczęszczających do przedszkola, w wieku 4 i 6 lat. Badania przeprowadzono za pomocą autorskich narzędzi przygotowanych na potrzeby pracy: test rysunkowy do badania wiedzy niejawnej, test rozpoznawania wypowiedzi narracyjnej, wywiad z dzieckiem na temat narracji, jej cech, kontaktu dziecka z narracją oraz zadanie opowiadania. Wyniki badań pokazują, że wiedza dzieci dotycząca narracji zmienia się ilościowo (poszerza się liczba charakterystyk) oraz jakościowo (zmienia się znaczenie poszczególnych charakterystyk) w okresie średniego dzieciństwa. Produkcja narracyjna okazała się być dodatnio skorelowana z jawną wiedzą o narracji. Wiedza o narracji i kompetencja narracyjna rozwija się lepiej u dziewczynek niż u chłopców.
Cognitive representation of narration and production of narrative competence in preschool children
The work concerns the development of the cognitive representation of narrative in children during the middle childhood. The study aimed to investigate the development of cognitive representation of narration as well as changes in the narrative competence and its relationship with the knowledge of the narrative. Both implicit and explicit knowledge about narrative were analyzed according to the Annette Karmiloff-Smith theory of cognitive representation. The group of 60 children, aged 4 and 6 years was examined. The study was conducted using tools developed for the study: a drawing test to investigate implicit knowledge of narrative, test to recognize stories, an interview with the child and telling the story. The results showed that the children's knowledge on the narrative extends over a period of middle-childhood and moves from implicit to explicit knowledge. Narrative competence is correlated with explicit knowledge about narration. The analyzes also confirmed the assumption that knowledge about narration and narrative competence develops better in girls than in boys.
mgr Beata Winnicka
Uniwersytet Jagielloński, Instytut Psychologii
Rozwój przestrzennej metafory czasu
Zgodnie z przestrzenną metaforą czasu relacja pomiędzy czasem i przestrzenią jest asymetryczna - reprezentacja czasu zależy od reprezentacji przestrzeni (Boroditsky, 2000; Bottini, Casasanto, 2010; Lakoff, Johnson, 1999). W różnych językach i kulturach metafory przestrzenne wykorzystywane są do opisywania relacji czasowych, choć możliwe jest także zastosowanie wyrażeń temporalnych do mówienia o przestrzeni. Metafory przestrzenne w języku służą nie tylko mówieniu o czasie, ale również odzwierciedlają sposób, w jaki ludzie myślą o relacjach temporalnych (Merritt, Casasanto, Brannon, 2010). Czas i przestrzeń są skorelowane w doświadczanym przez nas świecie w takim stopniu, w jakim nie są żadne inne wielkości. Połączenie czasu z przestrzenią w umysłowej reprezentacji świata, jako odzwierciedlające porządek obserwowany w fizycznym doświadczaniu świata jest bardzo użyteczne w codziennym funkcjonowaniu (Bottini i in., 2010). Według teorii metafory pojęciowej umysłowe reprezentacje pojęć uzależnione są od budowy i funkcjonowania ludzkiego ciała oraz jego interakcji ze środowiskiem fizycznym w wykonywanych czynnościach. W referacie zostanie przeanalizowany rozwój przestrzennej metafory czasu w kontekście doniesień o funkcjonującym już w wieku niemowlęcym, przedjęzykowym uogólnionym systemie wielkości (generalized magnitude system) (Lourenco i Longo, 2010, Srinivasan, Carey, 2010).
The development of the space-time metaphor
According to the space-time metaphor the relationship between time and space is asymmetric - the abstract domain of time is organized and structured in terms of space. We not only talk about time using spatial language, but spatial representations also reflect the way people think about time. The combination of time with space in the mental representation of the world, reflecting the system observed in the experience of the physical world, is very useful in everyday functioning. According to Conceptual Metaphor Theory, mental representations reflect the construction and functioning of the human body and its interactions with the physical environment in the undertaken activities. This paper will discuss the development of the space-time metaphor in the context of reports of already functioning in infancy, prelingual generalized magnitude system.